Ολοένα και περισσότεροι νέοι απασχολούμενοι, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τεχνολογίας καταφέρνουν να εργάζονται γυρίζοντας την ίδια στιγμή των κόσμο.
Γράφει: Παντελής Χαραλαμπόπουλος
To 2020, ο πλανήτης έγινε μάρτυρας τεκτονικών αλλαγών στην παγκόσμια αγορά της εργασίας. Ως αποτέλεσμα των συνεπειών της πανδημίας, η τηλεργασία βρέθηκε στο επίκεντρο των επιχειρήσεων, με την υγειονομική κρίση να φέρνει στο προσκήνιο σημαντικές προκλήσεις για τις ίδιες αλλά και τους εργαζόμενους. Παράλληλα όμως, είναι γεγονός, πως η πανδημία ανέδειξε νέες ευκαιρίες και προοπτικές για τους απασχολούμενους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση των ψηφιακών νομάδων.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας της MBO partners, πριν την πανδημία μόνο το 7% των εργαζομένων παγκοσμίως εργαζόταν σε μόνιμη βάση από το σπίτι. Το 2020, το ποσοστό αυτό ξεπέρασε το 42%, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στροφής των επιχειρήσεων προς τα οφέλη της τηλεργασίας. Εξίσου σημαντική άνοδο σημείωσε και ο αριθμός των ψηφιακών νομάδων. Οι ψηφιακοί νομάδες (digital nomads), είναι οι εργαζόμενοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες οι οποίοι αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τηλεργασίας, ταξιδεύουν και εγκαθίστανται βραχυπρόθεσμα σε διαφορετικά μέρη εντός της επικράτειας ή ακόμα και μακριά από την πατρίδα τους, συνεχίζοντας κανονικά τη δουλειά τους μέσω του υπολογιστή. Όπως αναφέρει η έρευνα του περίφημου αμερικανικού Πανεπιστημίου Stanford, οι ψηφιακοί νομάδες αυξήθηκαν κατά 50% σε σχέση με την προ-πανδημίας εποχή. Αυτοί τη στιγμή περισσότεροι από 11 εκατομμύρια Αμερικανοί πολίτες αυτοπροσδιορίζονται ως ψηφιακοί νομάδες.
Ποιοι είναι οι ψηφιακοί νομάδες
Οι λεγόμενοι ψηφιακοί νομάδες δεν επιδέχονται ενός αποκλειστικού ορισμού. Όλοι όμως χαρακτηρίζονται από την τάση τους να συνδυάζουν την εξ’ αποστάσεως εργασία με τα ταξίδια για μικρά ή ακόμα και μεγάλα χρονικά διαστήματα. Μερικοί από αυτούς γυρίζουν όλη την υφήλιο, εργαζόμενοι παράλληλα, με όπλο τη σχεδόν καθολική διάδοση του διαδικτύου στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Ωστόσο η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφιακών νομάδων δεν φεύγει εκτός συνόρων, επιλέγοντας αντίθετα να ζήσει και να εργαστεί σε μια περιοχή της χώρας καταγωγής τους, συνήθως μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Η πανδημία της COVID-19 άλλαξε σημαντικά την ανθρωπογεωγραφία των ψηφιακών νομάδων. Ελέω, των μέτρων που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις για τον περιορισμό της διασποράς του ιού, πολλοί υπάλληλοι γραφείου αναγκάστηκαν να δουλέψουν εξ’ αποστάσεως, με μεγάλη μερίδα από αυτούς να επιλέγει έναν «νομαδικό» τρόπο ζωής. Ενδεικτικά, το 2020 ο αριθμός των υπαλλήλων στις ΗΠΑ οι οποίοι άρχισαν να εργάζονται ως ψηφιακοί νομάδες σχεδόν διπλασιάστηκε. Ο αριθμός των ψηφιακών νομάδων οι οποίοι εργάζονται ως ελεύθεροι επαγγελματίες (freelancers, εξωτερικοί συνεργάτες κ.α.) αυξήθηκε επίσης κατά 12%.
Η πανδημία του κορωνοιού άλλαξε επίσης τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ψηφιακών νομάδων. Οι ψηφιακοί νομάδες που ανήκουν στην γενιά των Boomers και των Gen X, μειώθηκαν κατά 10% και 3% αντίστοιχα. Αντίθετα, οι νεότερες γενιές παρουσιάζουν όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για να υιοθετήσουν το lifestyle των ψηφιακών νομάδων. Οι Gen Z και οι Millenials αυξήθηκαν κατά 14%, καθώς τα άτομα μικρότερης ηλικίας διαθέτουν την απαραίτητη ευελιξία που είναι συνήθως αναγκαία για τον τρόπο ζωής των ψηφιακών νομάδων.
Δεδομένου ότι οι περισσότεροι ψηφιακοί νομάδες βασίζονται στα ψηφιακά εργαλεία και το ίντερνετ για να εργαστούν, δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός πως η μεγάλη πλειοψηφία διαθέτει ιδιαίτερα ανεπτυγμένες ψηφιακές δεξιότητες. Το 71% αναφέρει πως η χρήση της τεχνολογίας τούς έχει καταστήσει ανταγωνιστικότερους στην αγορά, ενώ το 68% τονίζει πως η εργασία τους απαιτεί υψηλή κατάρτιση και μεγάλη εμπειρία ώστε να διεξαχθεί με επιτυχία εξ’ αποστάσεως. Παράλληλα, οι ίδιοι οι ψηφιακοί νομάδες είναι ισχυροί υποστηρικτές της τεχνολογίας, επιστρατεύοντας μια μεγάλη ποικιλία γκάτζετ και εργαλείων για την βελτίωση του νέου μοντέλου διαβίωσης, που έχουν επιλέξει.
Οι ψηφιακοί νομάδες εργάζονται σε μια ευρεία γκάμα κλάδων, με το μεγαλύτερο ποσοστό να απασχολείται στους τομείς της πληροφορικής (12%), της εκπαίδευσης (11%), των συμβουλευτικών υπηρεσιών (11%), των πωλήσεων και του μάρκετινγκ (9%). Το κοινό χαρακτηριστικό αυτών των επαγγελμάτων είναι πως μπορούν ασκηθούν ακόμα και αποκλειστικά εξ’ αποστάσεως μέσω της χρήσης των ψηφιακών εργαλείων και του διαδικτύου. Όσον αφορά τα φύλα, οι άντρες φαίνεται να επιλέγουν περισσότερο τον ψηφιακό νομαδισμό (59%) σε σχέση με τις γυναίκες (41%).
Οι ψηφιακοί νομάδες είναι περισσότερο ευχαριστημένοι με την εργασία τους
Όπως αναφέρεται στην έρευνα της MBO partners, 8 στους 10 ψηφιακούς νομάδες δηλώνουν πάρα πολύ ευχαριστημένοι (81%) με το νέο τρόπο εργασίας τους. Αν και το 34% υιοθετεί το “νομαδικό” τρόπο ζωής για διάστημα μικρότερο του ενός έτους, οι μισοί (53%) επιθυμούν να συνεχίσουν να εργάζονται ως ψηφιακοί νομάδες τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια, αποδεικνύοντας την μεγάλη δυναμική που έχει αποκτήσει το νέο αυτό trend.
Όσον αφορά τα εισοδήματα των ψηφιακών νομάδων, δεδομένου πως απαρτίζονται τόσο από εργαζόμενους πλήρους όσο και part time απασχόλησης, τα οικονομικά πλεονεκτήματα του «νομαδικού» τρόπου ζωής δεν είμαι εύκολα διακριτά. Ωστόσο, ανεξάρτητα από τις οικονομικές απολαβές, το 76% ή αλλιώς 3 στους 4 ψηφιακούς νομάδες δηλώνουν ευχαριστημένοι με τα εισοδήματά τους, ποσοστό αρκετά μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των “παραδοσιακών” απασχολούμενων. Μεγάλο ρόλο στην ικανοποίηση που εκφράζουν οι ψηφιακοί νομάδες έχουν παίξει τα πλεονεκτήματα του νομαδικού τρόπου ζωής ο οποίος προσφέρει ευκαιρίες για πολλά και συχνά ταξίδια. Μάλιστα ένα σημαντικό ποσοστό των ψηφιακών νομάδων θέτει σε προτεραιότητα τα ταξίδια και όχι την επαγγελματική ανέλιξη, χρησιμοποιώντας τα εισοδήματά για τη διατήρηση του νέου lifestyle.
Για την αύξηση των εισοδημάτων τους οι ψηφιακοί νομάδες συχνά εργάζονται από μέρη με χαμηλότερο κόστος ζωής από τον τόπο της εργασίας τους. Με τον τρόπο αυτό, εξασφαλίζουν αρκετά μεγαλύτερα κέρδη ώστε να χρηματοδοτούν τα ταξίδια τους και να απολαμβάνουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο σε σύγκριση με μια συμβατικού τύπου εργασία. Για παράδειγμα, πολλοί Αμερικανοί ψηφιακοί νομάδες που απασχολούνται στις μεγάλες εταιρείες των ΗΠΑ, εργάστηκαν εξ’ αποστάσεως από χώρες της Ασίας όπως η Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ, λαμβάνοντας τους ίδιους μισθούς με το παρελθόν.
Οι ψηφιακοί νομάδες στην Ελλάδα
Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότεροι ψηφιακοί νομάδες στρέφουν το ενδιαφέρον τους και στην Ελλάδα. Όπως αναφέρεται σε έκθεση της Adecco, το ήπιο κλίμα και το χαμηλό, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κόστος ζωής αποτελούν πόλους έλξης για τους Ευρωπαίους ψηφιακούς νομάδες. Τα ελληνικά νησιά επιλέγουν πλέον όχι μόνο ξένοι συνταξιούχοι αλλά και επαγγελματίες που βρίσκονται στην πιο παραγωγική τους ηλικία, ενισχύοντας τόσο τις τοπικές οικονομίες όσο και το brand name της Ελλάδας στο εξωτερικό. Η κυβέρνηση αναγνωρίζοντας τα εν δυνάμει μεγάλα οφέλη για τη χώρα, επιταχύνει τις διαδικασίες για την προσέλκυση ψηφιακών νομάδων μέσα από συντονισμένες δράσεις προχωρώντας στη δημιουργία του σχετικού νομοθετικού πλαισίου.
Όπως δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης στις αρχές Απριλίου, το ζητούμενο για την Ελλάδα είναι να δημιουργήσει συνθήκες για τη συνολική φιλοξενία και διαμονή τηλεργαζόμενων υψηλού εισοδήματος, αναδεικνύοντας πέρα από το φορολογικό και ασφαλιστικό περιβάλλον τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που καθιστούν τη χώρα μας θελκτική.
Ο συντονισμός των υπουργείων Εξωτερικών και Μετανάστευσης, σημείωσε ο κ. Βαρβιτσιώτης, έχει στόχο όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους να συνεργαστούν για την προσέλκυση, με απλές ψηφιακές διαδικασίες, ανθρώπους οι οποίοι θα επιλέξουν να μείνουν και να εργαστούν στην Ελλάδα ως ψηφιακοί νομάδες.
Αναφερόμενος στην ψηφιακή υλοποίηση της πολιτικής, ο αναπληρωτής υπουργός επισήμανε την «εξαιρετικά επιτυχημένη εμπειρία διαχείρισης του Brexit από το υπουργείο Εξωτερικών μέσω της ενιαίας πλατφόρμας brexit.gov.gr, προτείνοντας αντίστοιχα την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου μοντέλου για το σύνολο των νέων υπηρεσιών θεωρήσεων εισόδου, όπως η Business Visa και η Student Visa, που ήδη λειτουργούν με επιτυχία». Θα περιλαμβάνει εκτός από τις διαδικασίες εισόδου στη χώρα, πληροφορίες για το σύνολο των πιθανών θεμάτων που μπορεί να αντιμετωπίσουν κατά τη διαμονή τους στη χώρα (ασφάλιση, υγειονομική περίθαλψη, φορολογικό καθεστώς, δίκτυα υποδομών ανά δήμο και περιφέρεια κ.λπ.), προσέθεσε.
Σημειώνεται πως τα δύο συναρμόδια υπουργεία Εξωτερικών και Μετανάστευσης βρίσκονται στην τελική φάση επεξεργασίας της νομοθετικής ρύθμισης που θα θεσπίζει την ειδική κατηγορία θεώρησης εισόδου για την είσοδο στη χώρα ψηφιακών νομάδων από τρίτες χώρες και τις σχετικές άδειες παραμονής στη χώρα που θα εμπίπτουν σε αυτό το νέο καθεστώς.
Πώς η επηρέασε η πανδημία τους ψηφιακούς νομάδες
Η εμφάνιση της πανδημίας του κορωνοιού σηματοδότησε ριζικές αλλαγές στους περισσότερους τομείς της ζωής και της εργασίας. Παρά την ευελιξία που διακρίνει παραδοσιακά τους ψηφιακούς νομάδες, και αυτοί επλήγησαν σημαντικά από την υγειονομική κρίση. Αναμφισβήτητα, η COVID-19 άλλαξε το τι σημαίνει να είναι κανείς ψηφιακός νομάς. Οι περιορισμοί στις αεροπορικές πτήσεις και γενικότερα στα ταξίδια, έχει καταστήσει δυσκολότερη την μετεγκατάσταση στο εξωτερικό, ιδιαίτερα από τη στιγμή που κάθε χώρα ακολουθεί διαφορετικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Μόνο το 24% (1 στους 4) των Αμερικανών ψηφιακών νομάδων έχει δηλώσει πως σχεδιάζει να ταξιδέψει εκτός των ΗΠΑ τον επόμενο χρόνο. Αντ’ αυτού, πολλοί ψηφιακοί νομάδες στρέφονται προς το εσωτερικό της πατρίδας τους αλλά και σε αυτή την περίπτωση δηλώνουν περισσότερο διστακτικοί σε σχέση με το παρελθόν. Το 40% των ψηφιακών νομάδων τονίζει πως επιθυμεί να ταξιδέψει σε προορισμούς που είναι κοντά στους οικείους τους αλλά σε μεγάλες δομές υγείας.
Τι επιφυλάσσει το μέλλον για τους ψηφιακούς νομάδες
Η μετάβαση της διεθνούς αγοράς προς την εξ’ αποστάσεως εργασίας απέδειξε στις επιχειρήσεις πως η τηλεργασία μπορεί να καταστεί το μοντέλο του μέλλοντος, και μάλιστα χωρίς απώλειες στην παραγωγικότητά τους. Στο πλαίσιο αυτό, τα ανώτατα στελέχη, οι μάνατζερ αλλά και οι εργαζόμενοι φαίνονται, προς το παρόν πρόθυμοι, να υποστηρίξουν τους νέους ευέλικτους τρόπους εργασίας ακόμα και μετά την πανδημία. Η απόφαση αυτή επηρεάζει τους ψηφιακούς νομάδες με δύο βασικούς τρόπους.
Πρώτον, οι επιχειρήσεις μέχρι τώρα απαιτούσαν, σχεδόν σε καθολικό βαθμό, την φυσική παρουσία των εργαζομένων στους χώρους εργασίας. Αυτό το γεγονός έχει αρχίσει να αλλάζει, εξαιτίας της πανδημίας, καθώς όλο και περισσότερες εταιρείες καταστρώνουν σχέδια για μια μορφή εξ’ αποστάσεως εργασίας με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Ως εκ τούτου, δίνεται η δυνατότητα σε εκατομμύρια ανθρώπους διεθνώς να υιοθετήσουν, έστω και προσωρινά, τον τρόπο ζωής ενός ψηφιακού νομά.
Δεύτερον, μολονότι κάποια στιγμή η COVID-19 δεν θα έχει τη μορφή μιας πανδημίας, οι επιπτώσεις της κρίσης δεν αποκλείεται να συνεχιστούν για αρκετά χρόνια. Οι περιορισμοί στις διεθνείς μετακινήσεις αναμένεται να παραμείνουν σε ισχύ, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, ενώ όπως προαναφέρθηκε, οι ίδιοι οι ψηφιακοί νομάδες εκφράζουν σκεπτικισμό αναφορικά με το πλήθος των ταξιδιών που θα μπορούν να πραγματοποιήσουν στην μετα-covid εποχή. Οι ψηφιακοί νομάδες φαίνονται πρόθυμοι να περάσουν περισσότερο χρόνο σε μια περιοχή προτού μεταπηδήσουν σε κάποια άλλη, ενώ την ίδια στιγμή επισημαίνουν πως η παραγωγικότητά τους αυξάνεται όταν ταξιδεύουν λιγότερο. Την νέα αυτή τάση επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία από τις εταιρείες βραχυχρόνιας μίσθωσης διαμερισμάτων. Σύμφωνα με την Airbnb, οι κρατήσεις διαμερισμάτων για διάστημα άνω των 28 ημερών έχουν σημειώσει αλματώδη άνοδο, επιβεβαιώνοντας την στροφή των ψηφιακών νομάδων σε μια πιο σταθερή ζωή με λιγότερο φρενήρεις ρυθμούς.
Το ξέσπασμα της πανδημίας επιτάχυνε κατά πολύ τη μετάβαση προς ένα εξ’ αποστάσεως και πιο ευέλικτο μοντέλο εργασίας. Ως παράγωγο των αλλαγών στον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε, ο ψηφιακός νομαδισμός επηρεάστηκε σημαντικά από την εμφάνιση της COVID-19. Ενώ είναι απίθανο πως οι ψηφιακοί νομάδες στην Ελλάδα και σε όλη την υφήλιο θα συνεχίζουν να αυξάνονται με τους ρυθμούς της τελευταίας διετίας, είναι βέβαιο πως τα επόμενα χρόνια ολοένα και περισσότεροι εργαζόμενοι θα μπορούν να απασχολούνται με τον τρόπο και από τον τόπο που οι ίδιοι επιθυμούν και επιλέγουν, βελτιώνοντας σημαντικά την ποιότητα της ζωής τους, το οποίο και αποτελεί τον απώτερο στόχο της φιλοσοφίας του ψηφιακού νομαδισμού.
Πηγή άρθρου: emea.gr